Haar stem sloeg bijna over van emotie. Er was angst, onzekerheid en woede voelbaar. Misschien ook wel haat. “Wie garandeert mij dat een van die vluchtelingen het straks niet op mijn dochter heeft gemunt?”, schreeuwde ze in de microfoon naar de burgemeester van haar woonplaats, die het had bestaan om honderden vluchtelingen voor 72 uur in zijn gemeente op te vangen. Hoe kon hij zoiets doen? Wist hij wel wat hij zijn bewoners aandeed? Voelde hij dan niet de angst die er leefde in grote delen van de samenleving? Waarom moeten die mensen nu precies naar hun altijd zo rustige dorp komen? Dat rustieke en veilige, dat moeten we toch vooral zo houden? We hebben het zo fijn samen!
Een paar dagen later was de ‘rust’ teruggekeerd. De colonne vluchtelingen had zijn tijdelijke opvanglocatie in de gemeente waar de vrouw woonde weer verlaten. In de microfoon van de regionale omroep vertelde de burgemeester toch ietwat trots dat er helemaal niets was gebeurd. Hij had ook niet anders verwacht, zo verklapte hij. Sterker, er was een soort band ontstaan tussen sommige bewoners en de vluchtelingen.
Bovenstaand scenario berust op werkelijkheid, want ik hoorde deze reportage recent zelf op de radio. Wil dit zeggen dat de burgemeester gelijk had en de vrouw ongelijk? Nee. Gelijk hebben bestaat in een situatie als deze helemaal niet. Het zou heel goedkoop zijn van de burgemeester om te roepen dat hij toch had voorspeld dat er niets zou gebeuren en dat de vrouw zich onnodig zorgen had gemaakt. Want als er tijdens een soortgelijke situatie de volgende keer wél een calamiteit plaatsvindt, heeft dan de vrouw ineens weer gelijk en is dan de burgemeester naïef en dom geweest? Nee, ook dan heeft er niemand gelijk (of ongelijk).
Waar het hier om gaat: het leven geeft geen garanties dat ‘risicovolle’ situaties altijd goed aflopen. Sterker, het leven geeft überhaupt geen garanties. Het leven is namelijk van zichzelf een risico en heel onzeker. Wij vinden dat lastig, want wij proberen altijd alles naar onze hand te zetten en elk risico te minimaliseren. Zo denkt het verstand dat we veilig zijn en er ons niets kan gebeuren. ‘Nee, wij kunnen niet verrast worden, alles is onder controle’. Maar absolute veiligheid of zekerheid bestaat helemaal niet. Het leven zelf bepaalt uiteindelijk voor een heel groot deel wat er in jouw leven allemaal gebeurt. Natuurlijk mag je proberen risico’s uit te sluiten, maar hecht je niet aan het gevoel dat je absolute – niet bestaande – zekerheid nodig hebt om gelukkig te zijn.
Het maakt je onnodig bang en angstig, zoals de vrouw in ons voorbeeld. Ik ben er vrijwel zeker van dat ze in nog talloze andere situaties in haar leven bang is. Ze is misschien bezorgd over haar baan die op de tocht staat, haar kinderen die ze op moet voeden met al die gevaren om hen heen, en dan nu ook nog die vreselijke vluchtelingenstroom in haar dorp. Ze kiest voor angst in plaats van liefde. Daar kan ze overigens ook niets aan doen, dus we hoeven het haar niet te verwijten, maar het maakt haar leven wel heel zwaar. En die vrouw, die kennen wij allemaal, want die vrouw … dat zijn wij, in meer of mindere mate. Ook wij hebben angst voor het onbekende en het onzekere.
Wat kun je doen? Probeer onzekerheid te omarmen. Maak het je vriend in plaats van je vijand. Zie in dat het leven niet maakbaar is en dat jouw eigen leven én de samenleving als geheel niet is in te richten met angst. Wees niet naïef, gevaar bestaat wel degelijk (!), maar accepteer de onzekerheid en laat je soms verrassen door wat het leven voor jou in petto heeft. Het is toch een heerlijk gevoel dat je niet vooraf weet wat er allemaal gaat gebeuren in je leven? Natuurlijk komen er naast positieve ook negatieve gebeurtenissen voorbij, maar die zouden er ook komen als je altijd en overal maar bedreigingen in ziet. Sterker, ik denk dat mensen die altijd in meer of mindere mate in angst leven, negatieve situaties bijna over zichzelf afroepen.
Accepteer je het leven echter zoals het komt, niet op elke gebeurtenis een etiket (goed, slecht, mooi, lelijk et cetera) plakt, dan zal je zien dat je in de stroom van het leven komt, er dingen vrijwel komen aanwaaien, je veel beter met tegenslag om kunt gaan en je uiteindelijk écht een stukje lichter kunt gaan leven.
Ik wens je veel succes en plezier bij het omarmen van onzekerheid!