De man had een lange, succesvolle carrière achter de rug als directielid in meerdere bedrijven. Rond zijn 50e was het echter op. De jarenlange stress, het altijd moeten presteren voor veeleisende aandeelhouders en het gebrek aan ontspanning en balans in zijn leven braken hem op. Zijn prestaties werden minder, de mentale conditie ging achteruit, ook ontstonden er bij hem serieuze fysieke problemen. Korte tijd nadat hij was ontslagen en voor zichzelf besloten had ook zijn betaalde activiteiten voor nog een andere organisatie te beëindigen, kreeg hij hartklachten. Hij moest onmiddellijk gedotterd worden. Gelukkig was hij er net op tijd bij geweest. Hij was op het laatste nippertje aan een grote ramp, een hartinfarct met misschien wel fatale gevolgen, ontsnapt.
Ratrace
Een paar maanden later sprak ik hem weer en vroeg ik hem hoe het nu met hem ging. Hij had helemaal geen geldzorgen en was absoluut opgelucht niet meer mee te hoeven doen aan de ratrace die hij overal om hem heen nog waarneemt en waarin hij zelf dus ook zolang zijn eigen rondjes mee had gerend. Maar … zo zei hij eerlijk, een nieuw probleem had zich inmiddels wel aangediend: hij had heel veel moeite met het zogeheten ‘zwarte gat’ dat in zijn leven was ontstaan. Van nooit thuis, was hij nu altijd thuis. Van altijd werken, werkte hij nu helemaal niet meer. Van altijd vroeg zijn bed uit, kon hij nu uitslapen zolang hij wilde.
Klinkt dit scenario voor de meeste mensen als muziek in de oren, dat deed het bij hem zeker niet. Hij kon zelf niet of amper van deze vanuit noodzaak ontstane ‘vrijheid’ genieten. Sterker, er was weerstand tegen die vrijheid. De mentale onrust die altijd al in hem had gezeten en die hij altijd met zijn werk en met ‘drukte’ kon beteugelen, leek eigenlijk alleen maar toegenomen. Hij wist zich soms geen raad met al zijn vrije tijd. Hij schaamde zich dat hij niet kon genieten van zijn luxe leventje en voelde zich schuldig over zijn slaapzucht en lusteloosheid. Dit leven klopte voor zijn gevoel gewoon niet. Hij leed onder de hele situatie en gaf toe dat hij ook nu weer in een heel moeilijke fase van zijn leven was beland. De ratrace was heel lastig geweest, maar dit was misschien wel even gecompliceerd of zo mogelijk nóg moeilijker om te handelen. Hoe kwam hij hieruit?
Gedresseerde geest
Dit is een situatie die mensen die altijd heel druk zijn geweest en plotseling in een situatie van grote, vaak dus noodgedwongen rust en stilte belanden, zullen herkennen. De fysieke activiteit bij de persoon in kwestie valt ineens vrijwel stil, terwijl de geest, die de afgelopen jaren of decennia altijd is ‘gedresseerd’ door drukte, reuring en activiteiten, nog altijd volop actief is. Vergelijk het met een fietswiel dat net een flinke slinger heeft gehad, maar dat daarna – zonder dat het wordt aangeraakt – nog minutenlang uit zichzelf door kan draaien.
De geest, laten we hem voor het gemak Kees noemen, is daarom nog altijd op zoek naar nieuw houvast, naar nieuwe voeding. Het vindt die echter nergens meer in de vorm van doen en activiteiten. Kees is altijd gewend geweest op tijd eten te krijgen voordat hij honger kreeg, maar krijgt nu geen voeding meer toegediend. Kees begint daarom te protesteren, zoals een pasgeboren baby begint te huilen wanneer het hongergevoelens ervaart. Waar blijft mijn voeding, zo lijkt hij door zijn onrust te zeggen. Ik heb trek, geef me iets om mijn buikje weer te vullen. Maar het eten is op. Kees wordt niet meer gevoed door zijn gastheer, in dit geval dus de persoon die met een soort vervroegd pensioen is gegaan. Dat is voor de geest ontzettend moeilijk te accepteren. Kees moet afkicken!
Confronterend
Het is voor de meeste mensen een enorme uitdaging om zeker de eerste periode van rust en stilte bewust in te gaan. Zoals ook de man uit ons voorbeeld ervaart, is het enorm confronterend en zelfs heel pijnlijk. Wie ben ik nog zonder mijn zonder mijn directiefunctie, zonder mijn status, zonder mijn werk, zonder mijn afspraken? Zeker de mensen die zich heel sterk identificeren met hun gedachtes, gevoelens en emoties, zullen deze gevoelens niet kunnen verklaren en extra pijn creëren door zo snel mogelijk deze gevoelens weg te willen hebben. Logisch, maar daarmee is het probleem niet opgelost. Sterker nog, de kans dat de persoon in kwestie terugvalt in zijn oude gedrag is groot en een garantie voor nieuw en nog heftiger lijden.
Het is belangrijk dat iemand zich realiseert dat hij of zij niets fout doet en dat dit proces tijd nodig heeft. Het is weliswaar een moeilijk, uitdagend en soms pijnlijk proces, maar ook een heel interessant proces, dat uiteindelijk heel veel op zal leveren. Bijvoorbeeld een gezonde verhouding tussen inspanning (doen) en ontspanning (zijn). Maar misschien is de belangrijkste les nog wel dat mensen gaan ervaren dat ze niet zelf ‘Kees’, de geest dus, zijn. Dat ze als het observerende zelf kunnen gaan kijken naar zichzelf, zich nergens voor hoeven schamen, niet schuldig hoeven te voelen en beseffen dat ze (vrijwel) altijd zélf een keuze hebben als het gaat om een gezonde balans in het leven.
Herkenbaar en meer weten? Dan is ACT wellicht een optie voor je! Neem contact met me op voor meer informatie.