Het is deze maand exact drie jaar geleden dat Fred Louter in 2017 de presentatie van Zin in zondag van Bas Booister overnam. In die jaren ontwikkelde het filosofisch café in Het Witte Kerkje in Maassluis zich langzaam maar zeker naar een spiritueel café. Fred Louter over Zin in zondag, collectieve en individuele spirituele transformatie én het belang van leraren als Eckhart Tolle. ‘De mens is een work in progress, we zijn nog niet af .’
Ook het maandelijkse evenement Zin in zondag ondervond dit jaar de gevolgen van het coronavirus. ‘Diverse bijeenkomsten werden geheel gecanceld, andere vonden noodgedwongen plaats met minder deelnemers’, aldus Louter. ‘Dat is jammer, want er is misschien wel meer dan ooit behoefte om met elkaar in kleine kring te praten over bepaalde onderwerpen. Dan moet je denken aan thema’s als geduld, schuld of vertrouwen. Toen in maart corona uitbrak, koos ik voor het onderwerp ‘(geen) paniek’. Hoe konden we beter met de angst, onzekerheid en maatschappelijke onrust die zo’n situatie met zich meebrengt omgaan? Zondag 13 december bespraken we hoe een crisis als corona ons ook heeft laten groeien. Kortom, we spelen soms in op de actualiteit.’
Zin in zondag noem je ook wel “het nieuwe kerken”.
‘Bij Zin in zondag is sprake van een dialoog in plaats van een monoloog. Mensen voelen zich daardoor gehoord; kunnen hun verhaal, zorgen en vragen over wat er speelt in hun leven kwijt. Alles mag er daarbij zijn, mits we elkaar respecteren. Als gespreksleider probeer ik een richtingaanwijzer te zijn, mensen anders te laten kijken naar zichzelf, de situatie en de wereld om ons heen. Hoe kunnen we vanuit een spiritueel perspectief kijken naar een situatie, zodat deze minder lijden voor onszelf, anderen en andere levensvormen, zoals ook dieren en planten oplevert? Uiteindelijk zit alles in onszelf. Naast dat mensen er misschien iets van mee naar huis nemen, is het ook gewoon gezellig. Deelnemers ontwikkelen een band met elkaar.’
Een spiritueel café in een voorheen religieus kerkje in Maassluis: gaat dat goed samen?
‘Ha, goede vraag. Spiritualiteit is iets anders dan religie, al zijn er ook raakvlakken. Spiritualiteit gaat meer om ervaren, niet zozeer om geloven in een door de mens gecreëerde mindmade story. Spiritueel ontwaken betekent dat je elke vorm van identificatie met het “zelf” loslaat. Je realiseert je: ik ben niet mijn lichaam, niet mijn gedachten of ‘het denken’. Maar wat dan wel? We zijn het vormloze bewustzijn waarin alles plaatsvindt: gedachten, emoties, zintuiglijke waarnemingen. Dat wat ervaart, de stille aanwezigheid in ons of het observerende zelf: verlies dat niet uit het oog.’
Waarom is het belangrijk dat mensen dit ervaren?
‘Een boeddhistische uitspraak luidt: “geen zelf, geen probleem”. Eigenlijk wordt met dat zelf bedoeld: ons ego, onze onwáre zelf. Door dat besef kunnen we ons lijden individueel, maar met name ook collectief verlichten. Dat kan groot lijden zijn, bijvoorbeeld bij het verlies van een dierbare, maar ook in situaties in ons dagelijks leven, bijvoorbeeld in het gezin of op het werk. We lijden vaak door de interpretatie, onze gedachten over de situatie, niet zozeer om de situatie zelf. Die is nu eenmaal zoals hij is. Ja, er zijn gedachten, ja er zijn soms verdrietige, neerslachtige of andere gevoelens in ons. Identificeer je er niet mee, ze zijn niet wie je bent. Daarmee creëer je iets meer ruimte.’
Je hebt het ook over collectieve transformatie.
‘Dit is geen tijdperk van verandering, maar een verandering van tijdperk, zo lijkt het. Kijk naar ontwikkelingen rond klimaat, religieus extremisme, racisme en discriminatie, migratiestromen, inclusie, integratie, wantrouwen in politieke instituties. De polarisatie, tegenstellingen en weerstand zijn groot en iedereen denkt vanuit de eigen bubbel dé waarheid te weten, om deze vervolgens via sociale media van de daken te schreeuwen. We krijgen momenteel veel oefeningen tegelijk voor onze kiezen. Het dwingt ons dieper bij onszelf binnen te gaan.’
Is dat een goede ontwikkeling?
‘Het punt is dat mensen in hun drang naar snelle verandering volledig geïdentificeerd zijn met hun mening. Ze zíjn hun denken, er is geen ruimte meer voor niet-weten. Elk lijden moet weg, en wel meteen. Dat zorgt onder meer voor angst, boosheid en woede, zelfs geweld. We zijn daarbij in gevecht met onszelf; niet tégen elkaar, al lijkt dat soms wel het geval. Het goede nieuws: hoe meer lijden, hoe groter de kans op spirituele transformatie en dus verlichting. Een van de interessantste boeken hierover is Een Nieuwe Aarde van mijn favoriete spirituele leraar Eckhart Tolle. Hij beschrijft wat er gebeurt als de mens collectief spiritueel ontwaakt. Belangrijk, want we zijn als een kind dat met lucifers speelt; het kan écht fout gaan. De mens is echter een “work in progress”, we zijn nog niet af, zijn ook nog heel jong. Daarom past ook wel enige compassie naar onszelf. Misschien doen we het immers ook weer niet zó slecht. De toekomst zal uitwijzen of we snelle leerlingen zijn.’