Sinds een paar maanden ben ik als vrijwilliger actief in een hospice in Westland. Voor de mensen die niet weten wat een hospice is: een hospice is een ‘bijna-thuis-huis’. Het is een locatie waar mensen te gast zijn met een maximale levensverwachting van drie maanden. Een hospice zou je kunnen zien als een hotel. Er verblijven (in het hospice waar ik werk) maximaal vier terminaal zieke mensen tegelijk in het hospice. Daarnaast is er alle ruimte om bezoek in de vorm van familie en vrienden te kunnen ontvangen.
Een hospice is niet per definitie een treurige omgeving, waar alleen maar verdriet, pijn en lijden is. Er is zeker ook ruimte voor ontspanning, een goed gesprek en soms ook humor.
Als vrijwilliger werk je samen met een collega-vrijwilliger en een professionele verpleger. Je staat er als vrijwilliger dus nooit alleen voor. Gelukkig maar, want met verplegen en verzorgen had ik tot ik mij aanmeldde geen enkele ervaring. Het is nog altijd niet mijn sterkste kant, maar ik heb dus altijd de steun van collega’s, die deze kwaliteiten wél bezitten.
Ondanks dat het verzorgende deel minder goed ontwikkeld is, voel ik mij toch op mijn plaats in het hospice. Dat heeft alles te maken met het in het huidige moment ‘aanwezig’ kunnen zijn. Wat betekent dat? Dat ik in het hospice altijd heel erg in het Hier en Nu ben, dan wel probeer te zijn. Alle handelingen, zeg maar het ‘doe-gedeelte’, gebeuren in vrijwel opperste concentratie. Je zou kunnen zeggen dat het ‘doen’ heel erg geworteld is in ‘Zijn’. Je geeft een handeling dus maximale aandacht, ofwel je doet iets mindful. Je voert de handeling ook niet uit om’ ergens te komen’, in de toekomst dus, maar om de handeling zelf. De handeling is derhalve geen middel tot een doel.
Het voordeel van bewust handelen is (dit geldt zeker niet alleen in het geval van een hospice) dat de kwaliteit van de handeling verbetert. Daarnaast ervaar je geen of nauwelijks stress, die dus ook niet op de gast over kan slaan, wat natuurlijk heel belangrijk is in een hospice.
Een mooi voorbeeld van mindful handelen beleefde ik recent, toen ik een (inmiddels overleden) 85-jarige vrouw, liggende in haar bed, pap mocht toedienen. Ik was mij erg bewust van de situatie, er was geen enkele ruimte voor ‘het denken’. Met liefdevolle aandacht schepte ik een heel klein beetje pap op het theelepeltje en heel geconcentreerd bracht ik het lepeltje langzaam naar haar mond. Ook het hapje dat de vrouw nam, gebeurde in het Nu. Heel langzaam verdween de pap in haar mond, nam haar tong het op en slikte ze het weg. Daarna verplaatste ik het lepeltje weer langzaam naar het schaaltje. De vrouw bepaalde echter altijd het tempo. Ik wachtte telkens slechts geduldig op het hoofdknikje dat de vrouw gaf voor een volgend hapje. Ze maakte dan kort oogcontact met mij of het schaaltje om te laten zien dat ze nog een hapje wilde. Dat was voor mij dan het seintje om de handeling heel langzaam en bewust te herhalen. Via de handeling raakte het schaaltje vanzelf leeg en werd het subdoel (iemand voeden) uiteindelijk dus ook bereikt. Met als grote voordeel een betere kwaliteit, meer rust, overgave en liefde voor Hier en Nu, het enige wat we in ons leven ooit zullen hebben.
Werk je ook in een hospice of ik een soortgelijke zorgomgeving? Probeer een op het eerste gezicht heel simpele handeling ook eens bewust(er) uit te voeren, zonder het idee dat je ergens moet komen en in gedachten alweer op weg bent naar het volgende moment. Het zal zeker gewaardeerd worden!